KRAINY POLSKIE

Postindustrialny klimat Dolnego Miasta wabi zarówno kreatywnych artystów, jak i zapalonych przedsiębiorców. Wystarczy oddalić się zaledwie 15 minut pieszo od najważniejszych i najbardziej znanych miejsc Głównego Miasta, takich jak: Żuraw, ulica Długa, Złota Brama, Sołdek, bazylika mariacka. I już jesteśmy w zupełnie innym Gdańsku. Niby ciągle w centrum miasta, ale tak, jakbyśmy już dawno opuścili wielką aglomerację. Bo oficjalnie Dolne Miasto jest częścią śródmieścia, ale przez swoje położenie jakby trochę na uboczu. I może właśnie dzięki temu można tu zachłysnąć się prawdziwym Gdańskiem, nie tylko tym kolorowo malowanym na pocztówkach.

Dzielnica świńskich łąk

Zanim przejdziemy do konkretnych, wartych odwiedzenia miejsc na Dolnym Mieście, zastanówmy się, jak ta dzielnica wyglądała kiedyś. Zatoka? Bagno? Las? Łąka? Poprawna odpowiedź łączy w sobie wszystkie z wyżej wymienionych. W XIV wieku Dolne Miasto nazywano Świńskimi Łąkami. Nazwa nie ma w sobie jednak nic sprośnego. Tu gdańscy rzeźnicy pasali trzodę chlewną. Zwierzęta szczególnie lubiły stołować się na dzisiejszej ulicy Łąkowej, Wierzbowej, Polnej i Szuwarach. Być może właśnie ten teren obfitował w największą ilość pożywienia. Nazwy tych ulic zachowały się do dziś. Z biegiem lat pastwiska wysychały – trochę za sprawą natury, trochę człowieka. W XVII wieku powstała sieć kanałów, których celem było osuszanie grząskiej ziemi, a w XIX wieku – nowoczesna sieć kanalizacyjna. Wraz z utwardzaniem gruntu, zabudowy stawały się coraz śmielsze, okazalsze i liczniejsze.

Dzielnica fabryk i kominów

W XIX wieku na Dolnym Mieście zaczęły mnożyć się zakłady przemysłowe. Obszar szybko otrzymał przydomek „dzielnicy fabryk i kominów”. Rafineria cukru, wojskowe zakłady naprawcze sprzętu artyleryjskiego, zakłady futrzarskie, zielarskie czy moja ulubiona Królewska Fabryka Karabinów. Na ulicach wrzało bardziej niż dziś na starówce. Ludzie pędzili z domu do pracy i z pracy do domu. Przeładowane tramwaje piszczały. Jedne auta dostawcze przewoziły futra do zakładów futrzarskich, inne odwoziły bloki i koperty z zakładów papierniczych.

Są na Dolnym Mieście budynki, które pamiętają jeszcze ten gwar minionych czasów. Co prawda wykorzystywane już do innych celów, ale są. Przykładem jest wspomniana już Królewska Fabryka Karabinów przy ulicy Łąkowej 35/38, czyli owiane kreatywną energią serce Dolnego Miasta. Organizuje się tu koncerty, warsztaty, wystawy. Można też wrzucić coś na ząb. Od tortu czekoladowego, aż po duszoną 12 godzin w orientalnym wywarze wołowinę. Inny przykład stanowi siedziba Gdańskiego Monopolu Tytoniowego przy ulicy Łąkowej 39/40, czyli słynny Denzigier Tabak‑Monopol. Zaprojektowany w latach 20. ubiegłego wieku przez W. Kostera i A. Bielefelda budynek, w którym niegdyś mieściła się fabryka tytoniu. Dziś w przesiąkniętych tabaką murach znajduje się siedziba firmy odzieżowej LPP, czyli producenta Reserved.