KRAINY POLSKIE

Z prognoz ONZ wynika, że w XXI wieku aż 30 proc. zatrudnionych pracować będzie w dziedzinach związanych z turystyką. Te liczby pokazują nie tylko sposób organizacji gospodarki – w której turystyka jest na trzecim miejscu pod względem obrotów finansowych, po przemyśle samochodowym i paliwowo‑energetycznym – ale także dużo mówią o nas jako globalnym społeczeństwie. Wskazują na trend, w którym niemal każdy chce i może podróżować, a coraz częściej chce robić to tak, by w poszukiwaniu wrażeń nie szkodzić planecie. Ekoturystyka staje się coraz bardziej popularna, bo przybywa ludzi, którzy chcą mądrze czerpać z przyrody i tego, co oferuje. W ten nurt wpisuje się stosunkowo nowa gałąź turystyki – geoturystyka.

Wyprawa w przeszłość

Wąwozy, wodospady czy jaskinie zawsze fascynowały ludzi – i miejscowych, i przyjezdnych – a ogromne kromlechy od wieków przyciągały tłumy, jednak długo to zainteresowanie miało bardzo konkretny charakter. Do jaskiń wyprawiali się pasjonaci speleologii, w góry wychodzili miłośnicy wspinaczki czy długich wędrówek, a kontemplacja surowego krajobrazu miała zwykle z góry określony cel – choćby malarski plener. Dopiero pod koniec XX wieku, kiedy świat stał się już na dobre „globalną wioską“, o której pisał Marshall McLuhan, nie tylko w sensie dostępności najdalszych zakątków świata, ale także konsumpcji, pojawiła się przestrzeń na inny rodzaj refleksji – i turystyki. Zwrócono uwagę na elementy przyrody, które, choć wpisane w krajobraz od stuleci lub dłużej, do tej pory traktowane były raczej powierzchownie. Tymczasem wulkany, jaskinie czy ogromne głazy, choć milczące, opowiadają fascynujące historie. Wtedy właśnie niszowa forma turystyki przyrodniczej, jaką jest geoturystyka, zaczęła zyskiwać na znaczeniu. W tym określeniu mieszczą się także kamieniołomy, sztolnie czy kopalnie.

Po raz pierwszy określenia „geoturystyka“ użył Thomas Hose w 1995 roku, kiedy napisał tekst o nowej dziedzinie turystyki, w której – jak pisał – należy właściwie interpretować na użytek turystów brytyjskie dziedzictwo geologiczne. Siedem lat później określenia „geoturystyka“ użyły w USA Travel Industry Association i National Geographic Traveller Magazine. Podkreślano, iż w geoturystyce kluczowe jest podejście zgodne z turystyką zrównoważoną. Co ciekawe, do rozwoju tej gałęzi turystyki przyczynił się – jak podkreślają specjaliści – kryzys ekonomiczny lat 80., związany z zamykaniem kopalń, co spowodowało możliwość przekształcenia ich w obiekty turystyczne. Podobnie wyglądał ten proces w przypadku kamieniołomów.