KRAINY POLSKIE

Słowianie wodę czcili, nazywali „siostrą Boga”. Upatrywali w niej alegorii ludzkiego życia, bo tak jak płyną wody rzeki, tak płynie nasze życie. Od źródeł, czyli naszych narodzin, po kres i ujście do wód oceanu, po kres naszego życia, czyli śmierć. Prócz życiodajnej mocy znali też jej siłę destrukcyjną. Powodowała zniszczenia, powodzie i podtopienia. Uważali, że ziemia wyłania się z wody i wszelkie ziemskie życie jest dzięki niej możliwe. Dlatego otaczali ją kultem i traktowali jak najważniejszy ziemski żywioł. W ich wierzeniach woda jest żywa, myśląca i przedwieczna. Stąd każdą rzekę traktowali z ogromnym szacunkiem, a każdego bluźniercę, który dopuścił się jej nieposzanowania, zanieczyszczenia, zatrucia czy splugawienia czekała kara nie tylko ludzka, ale też nadprzyrodzona. Śmiertelnik taki mógł się spodziewać chorób, nieszczęść, wreszcie – utonięcia w jej głębinach. Rzeki są przecież żyłami Matki Ziemi, a zatruwać Matkę to grzech największy! — Pomysł sprzątania rzek powstał w 2018 roku nad Bugiem i miał tylko Bugu dotyczyć — mówi Daniel Parol, jeden z pomysłodawców akcji, wydawca m.in. magazynu „Kraina Bugu”. — Wokół naszego czasopisma powstała spora społeczność, którą postanowiliśmy zaktywizować, żeby dała coś rzece od siebie. Postanowiliśmy więc posprzątać Bug i jego brzegi. Kiedy ogłosiliśmy nasz pomysł, okazało się, że podobnie myślących ludzi w całej Polsce jest więcej. Naszym założeniem od początku była lokalność, dlatego postanowiliśmy całą odpowiedzialność za efekty akcji oddać lokalnym sztabom.

54 tony śmieci

Efekty przerosły oczekiwania organizatorów. Już podczas pierwszej Operacji Czysta Rzeka w 2019 roku w ponad 80 sztabach w całej Polsce ponad 2000 wolontariuszy uprzątnęło rzeki z ponad 54 ton śmieci. W sprzątanie zaangażowali się mieszkańcy miast i wsi, lokalni samorządowcy, sołtysi, strażacy, uczniowie, aktywiści, ale też turyści i przyjezdni. Akcja okazała się wielkim sukcesem też dlatego, że zyskała wymiar edukacyjny – z doraźnego, jednorazowego uprzątnięcia śmieci nabrała szerszej perspektywy wpływania na zachowania proekologiczne.

Jak akcja działa w praktyce? Na stronie Operacji Rzeka stworzono system, za pomocą którego chętni mogą założyć swój sztab lub zgłosić się jako wolontariusze. Dzięki rejestracji online do akcji z roku na rok dołączają kolejne setki ludzi, którym przeszkadza unoszący się w rzekach plastik. To oni sami deklarują, jaki fragment rzeki, jej brzegów, dopływów i okolic chcą uporządkować. Wszyscy zgłoszeni w ramach sztabów wolontariusze otrzymują niezbędny do pracy sprzęt: worki do selektywnej zbiórki, rękawice, koszulki z logo Operacji Rzeka.